Jis kirječällee já uáivipersovn jiešvuođah sulâstiteh nubijdis, te lohhee lohá mielâstis roomaan faktan. Anna Idström Taivaankalat (Ateena 2022) uáivipersovn Laura lii kielâtotkee, kote totká anarâškielâ idiomijd tego Anna Idström jieš lii porgâm. Sáttá leđe vaigâd luuhâđ roomaan nuuvt, ete ij usâččii ohtâvuođâ Idström elimân, ko Laura ij peesâgin náguskirje čáállám maŋa ovdâskulij pargoelimist.
Roomaan lii kuittâg-uv roomaan, já veikâ ohtâvuođah láá mottoom verd, kannat kirje luuhâđ fiktion ige autofiktion teikâ faktan. Kivsedem ollâopâttuvâst teikâ kost peri pargosaajeest lii tehálâš fáddá, siämmást ko váldusajattuv kevttim puástud. Mun kale koolgâm tubdâstiđ, ete vuossâmuu luhâmáin jiem pastam nuuvtkin vuáijuđ ton fáádán peic kielâi tutkâmân. Algâuási kielâtotkee tutkâmfáádást lâi-uv uáli jo mielâkiddiivâš tanen ko Anna Idström já Hans Morottaja Inarinsaamen idiomisanakirja lii must távjá kiävtust já mudoi-uv lam kiddiistum idiomijn. Maailm ucceeblovo kielâi idiomij kuvvim lii luhostum pyereest.
Roomaan nubbe muštâleijeepersovn, Mikael, oro aalgâst pajemiärálâžžân ko halijdiččim tuše luuhâđ maailm uccâ kielâi tutkâmist Laura čoolmij čoođâ jiemge ollágin uápásmuđ suu narkotiikmaailmân. Tiäđust-uv Mikaelân-uv šadda tehálâš roolâ ko maainâs oovdân. Sust lii kuittâg-uv váhá siämmáš ko ollâopâttâhmaailm kuvviimist – jiem lah ollágin nuuvt kiddiistum sust ko uccâ kielâin.
Laura páácá pargottemmin náguskirjes valmâštum maŋa. Sun tušástuvá, já nuuvt kiävá älkkeht lohhei-uv. Tááláá ääigi pargovyeimipolitiik ij oro toimâmin tego kolgâččij. Jis ulmust lii tuđhos, moos sun lii kiävttám maaŋgâid iivijd, já sust ličij meiddei maidnii adeliđ akateemlâš tutkâmušân, te lii tiäđust-uv sorolâš, ete suu tiäđuh já taiđuuh pääcih kevtihánnáá.
Algâ lii uáli kiäsutteijee maainâs kielâi tutkâmist. To lii tievâ mučis idiomijn maailm uccâ teikâ ucceeblovo kielâin. Nubbe uási vuod lii sevŋâdub já kieđâvuš helbâm ohtsâškoddeest.
Mahtnii oro, ete roomaan juáhádât kyehti uásán. Algâ lii uáli kiäsutteijee maainâs kielâi tutkâmist. To lii tievâ mučis idiomijn maailm uccâ teikâ ucceeblovo kielâin. Nubbe uási vuod lii sevŋâdub já kieđâvuš helbâm ohtsâškoddeest. Tot tiäđust-uv lii meiddei tehálâš fáddá, liävus suijâ mii peri: narkotiikeh, pargottesvuotâ, mielâtiervâsvuotâčuolmah jna. Laura já Mikael kuohtuuh kieđâvuššâv jieijâs helbâm váhá eres vuovijn. Laura kávná jiejâs saje vist luándust, já lii váhá tego Aleksis Kivi čiččâm viljâžid, kiäh vyelgih patârâsân Impivaaran ko iä haalijd oppâđ luuhâđ. Mikael meiddei kárttá patârâsân, mut aaibâs eres suujâi tiet. Peessâv-uv suoi maasâd ohtâsâškoodán tego Kivi viiljah?
Roomaan loppâ lii olâttâs. Mun páásám smiettâđ, lii-uv roomaan kuittâg-uv šoddâm ton táárbun, ete pettâšum ollâopâttâhtotkee maavsât čaabâkirjálâšvuođâ vuovijn tooid, kiäh láá suu mielâst iästám suu ovdedem ollâopâttâhmaailmist?
Almostum Anarâškielâ seervi Loostâš-loostâst 3/2022 https://drive.google.com/file/d/1ZOu7AIIYmZfuHZaS69tbG-WzEG154_ec/view