Petteri Saario stivrim Kuovsâkkâsâi ráppájeijee (Revontulten räppäri, DocArt 2023) puátá elleekoveteatterijd uáinimnáál njuhčâmáánu 24. peeivi. Tot muštâl ucjuvlâš ráppájeijee Mihkku Laiti määđhist Talent-kištoost. Elleekove ij lah tuše Talent já muusik rähtim pirrâ peic meiddei tast, maggaar lii leđe sämmilâš nuorâ já šoddâđ meridiđ, maid haalijd porgâđ eellimstis.
Petteri Saario lii pegâlmâs suu luándudokumentelleekuuvijn (om. Jokiemme helmet, Järviemme helmet, Itämeren helmet) já tom kal uáiná meid Kuovsâkkâsâi ráppájeijee -dokumentist. Miihku määđhi koskâlditeh ain tyellitälli luándukoveh, eromâšávt ellein já luudijn, já toh kovvejeh eidu mudágávt tom, mii nuorâ-uv elimist tábáhtuvá. Kove njuhčâpaarâst čuávu tom, ko Mihku nieidâskippáár lii puáttám vielgiskággái vuossâmuu tove, já kove čuuvčâi taistâlmist lii tyehin ko Mihkku ráppáá korrâ sanijguin.
Laiti peerâ lii uápis stivrejeijee Saarion jo iivij tyehin, ko sun raahtij Laiti suuvâst dokument (Utsjoen Beckhamit, 2010) paijeel 10 ihheed tassaaš. Mahtnii oro-uv, ete sun lii peessâm hirmâd alda perruu hettiihánnáá: perruu dialogeh oroh uáli jo luánduliih, veik kamerah láá čuávumin. Ton lasseen dokument addel jienâ Miihkun: sun jieš lii suu mainâs muštâleijee sämikielân.
Idoleh láá tergâdeh vâi párnááh halijdeh kevttiđ sämikielâ
Mijjân sämmiláid, eromâšávt párnáid já nuoráid, lii hirmâd tehálâš, ete sämikielah uáinojeh já kullojeh váldukielâ mediain, meid makkuuttâsohjelmijn tego Talentist. Idoleh láá tergâdeh vâi párnááh halijdeh kevttiđ sämikielâ, tego oovdiš Sami muusikakatemia hovdâ Kati Eriksen iätá dokumentist. Siämmáánáál lii tehálâš, ete sämikielâ lii elleekove váldukielâ, veik tast lii-uv syemmilâš dokumenträhtee.
Dokument mainâseh láá maaŋgâ tääsist mut sämmilâšvuotâ, nuorâvuotâ já puátteevuotâ joteh fáárust aalgâst kidâ loopâ räi. Mihkku kalga meridiđ stuorrâ aašijd. Juátká-uv sun perruu puásuituálu vâi vuálgá-uv sun luuhâđ áámmát kaavpugân? Nabai muusik rähtim? Maht eellim nieidâskipáráin?
Juátká-uv sun perruu puásuituálu?
Dokument addel sämmilâšvuođâst vijđes já vorâs kove nuorâ uáinust. Mihkku smiättá kielâi, kulttuur já puásuituálu tile. Sun smiättá siämmáá, maid vissásávt maaŋgah säminuorah: maid kannat já kolgâččij siäiluttiđ ärbivyevist já mon verd kannat uđâsmittiđ sämikulttuur. Sämmilâš rapkulttuur álgá leđe jo viehâ kievrâs. Kati Eriksen paahud, ete harvii innig ulmuuh juoigâškyetih pärnivuođâ rääjist, peic algâtteh eres muusikšlaajâin jeđe movtáskeh tastmaŋa meid ärbivuáválii muusikist. Eenâb ko muusikärbivyevi, Mihkku táiđá kuittâg smiettâđ perruus puásuituálu puátteevuođâ.
Kuovsâkkâsâi ráppájeijee lii läđisváimusâš, hitruus já čyeccee elleekove nuorâ sämmilii eellim nubástusmuddoost. Tom kiäččá hirmâd mielâstis sämičoolmij čoođâ, mut amahân eres čoolmij čoođâ-uv finnee ennuv.
Ai nuuvt: sämirap já Yungmiqu uáinoo já kulloo meid Yle Areenast Mist sä tuut -rááiđust. Fáárust láá meiddei suu ovdâmeerhah Ailu Valle, Amoc já Azis.